Τόσο ρευστό, όσο το νερό…
Σύμβολα. Είναι εθνικά, πολιτισμικά, θρησκευτικά, ακόμη και ο καθένας μέσα του έχει τα προσωπικά του σύμβολα. Η έννοια, η ιδέα των συμβόλων, προκύπτει από την ανάγκη μας για στηρίγματα, για «πηγές» δύναμης, ιδεών και μνήμης, μιας ακλόνητης αρχής των πραγμάτων. Η ιστορία παγκοσμίως είναι γεμάτη σύμβολα. Για την Ελλάδα ιδιαίτερα, που και η ίδια μπορεί να αποτελεί σύμβολο, υπάρχει εξίσου πληθώρα συμβόλων, και φυσικά συμβολικών πράξεων, οι οποίες μάλιστα έχουν χτίσει και μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της Ελλάδας.
Η δύναμη αλλά και η φόρτιση των συμβόλων και των αντίστοιχων πράξεων, παρουσιάζεται ισχυρή και συχνά άφθαρτη, ανέγγιχτη ακόμη και στο πέρασμα του χρόνου. Το ζήτημα βεβαίως είναι ότι καθένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά τα σύμβολα και τις πράξεις. Κάτι δηλαδή που αποτελεί σύμβολο για εμένα, για άλλον μπορεί να είναι κάτι αρνητικό, να μην είναι σύμβολο, ή εν πάση περιπτώσει να μην του λέει τίποτε. Μια συμβολική πράξη για εμένα, μπορεί για κάποιον να είναι τρομοκρατική ενέργεια, ή να τον ενοχλεί ή να του είναι απλά αδιάφορη. Επομένως, εγείρεται το θέμα της ελευθερίας και του σεβασμού. Θεωρώ ότι η ελευθερία καθενός τελειώνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Είμαι ελεύθερη να πράξω ό, τι θέλω και πιστεύω, αλλά χωρίς να ενοχλώ. Λογική σκέψη, αλλά στην περίπτωση των συμβολικών πράξεων, εδώ είναι το σημείο όπου τα πράγματα περιπλέκονται, και τόσο μάλιστα που συχνά φτάνουμε σε συγκρούσεις.
Δεν είναι παράξενο αλήθεια, το πώς κάποιες συμβολικές πράξεις είναι ακλόνητες και σεβαστές από όλους ανεξαιρέτως, και πώς κάποιες άλλες περνούν απαρατήρητες, σχεδόν «βιάζονται» καθημερινά; Αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί, αν συνδεθεί με τον φόβο ή τη δύναμη αυτών των συμβόλων, το πώς έχουν καλλιεργηθεί και ριζώσει.
Για να γίνει πιο χειροπιαστό, υπάρχουν δείγματα. Ισχυρό σύμβολο του Ισλάμ είναι επί παραδείγματι η μπούργκα στις γυναίκες. Η ισχύς του ποικίλει από χώρα σε χώρα. Στην Τεχεράνη, που είναι ιδιαίτερα ισχυρό, ακόμη και αλλόθρησκες επιβάλλεται να τη φορούν, όσο βρίσκονται σε Ιρανικό έδαφος. Κι επειδή ακόμη και το αεροπλάνο είναι Ιρανικό έδαφος, οι αεροσυνοδοί απογειώνονται από την Τεχεράνη με μπούργκα. Στο αεροδρόμιο της Λάρνακας στην Κύπρο, αφού αλλάξουν αεροσκάφος στην ανταπόκριση, τότε βγάζουν τις μπούργκες και βάφονται, για να συνεχίσει το ταξίδι. Αντίστοιχα, η Μελίνα Μερκούρη για παράδειγμα, αποτελεί σύμβολο για τους Έλληνες, σύμβολο πατριωτισμού, πολιτισμού, σύμβολο για τη χώρα. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ούτε καν τη γνωρίζουν, ούτε το έργο της, ούτε τις διεκδικήσεις της για τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Για κάποιους δεν είναι σύμβολο, αντίθετα έχει χαρακτηριστεί και πόρνη για την πολυτάραχη ζωή της, η μεγαλύτερη πόρνη του Πειραιά.
Το θέμα του σεβασμού προκύπτει παντού, σε κάθε μία από τις όψεις του νομίσματος, κι εκεί είναι που τις περισσότερες φορές χάνονται προφανώς οι ισορροπίες. Το αεροπορικό χτύπημα τις 11ης Σεπτεμβρίου στην Αμερική, στους πύργους, για κάποιους ήταν συμβολική πράξη, ιδιαίτερη, πρωτοποριακή και με σοβαρό μήνυμα. Ωστόσο, σοβαρές ήταν και οι συνέπειες, αφού χτυπώντας το κέντρο του εμπορίου στην Αμερική με τέτοιο τρόπο, χάθηκαν εκατομμύρια ζωές και όχι μόνο…
Είναι πάρα πολλοί οι παράγοντες που θα διαμόρφωναν τα όρια μιας συμβολικής πράξης. Είναι θέμα που δύσκολα μελετάται αντικειμενικά. Άλλωστε, ίσως να είχαμε αποφύγει πολλές άσχημες διενέξεις και καταστάσεις, αν βρίσκαμε τη χρυσή τομή. Η άμεση σύνδεση με την ελευθερία της έκφρασης είναι το θεμέλιο, αλλά η αντικειμενική αξία της ζωής και της ανάγκης ύπαρξης συμβόλων, όπως και ο σεβασμός στη διαφορετικότητα μπορούν να γίνουν ένας αρχικός γνώμονας διαχείρισης. Τον Σωκράτη... τον θυμάστε; Η δολοφονία του ήταν συμβολική πράξη, μιας συμβολικής ομάδας, με συμβολικά μηνύματα, που ήθελε να ταράξει ένα ισχυρό σύνολο συμβόλων....!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου